Trong thế giới ngày nay, với khoa học công nghệ tiên tiến thì việc con người hưởng thụ và theo đuổi ham muốn bản thân là không có giới hạn, chính vì thế cũng sinh ra nhiều chướng nghiệp: cha mẹ và con cái quay lưng với nhau, họ hàng hay bạn bè trở thành kẻ thù của mình, thậm chí vi phạm các nguyên tắc đạo đức, ngoại tình, trộm cắp… khiến cho đất nước không yên, dân bất an, chiến tranh thường xuyên, đau khổ ngày càng nhiều; nếu không tu tâm bản thân thì gia đình không an, nước không trị, và thế giới không có hòa bình.
Có một thứ quan trọng hơn khả năng, đó là nhân cách và có một thứ quý hơn của cải, đó là tấm lòng con người. Là con người thì phải biết biết ơn, người biết báo đáp ơn nghĩa thì đi đâu cũng được người khác yêu mến, còn người vô ơn thì đi đến đâu cũng bị khinh rẻ. Tri ân nghĩa là báo đáp bằng tấm lòng khi được giúp đỡ, phải ghi nhớ và không nên vô ơn.
Từ khi sinh ra cho đến khi thành công trong cuộc sống, con người phải dựa vào cha mẹ để được thế gian chào đón, nuôi dưỡng và chăm sóc; trong giai đoạn đi học, thầy cô hướng dẫn, dạy dỗ để chúng ta được học những kỹ năng, kiến thức làm nền tảng cho bản thân kiếm sống sau này; ở giai đoạn khởi nghiệp, xã hội và đất nước cho chúng ta một cuộc sống ổn định và những cơ hội việc làm… Nếu không có những điều này, cuộc sống sẽ gặp khó khăn và sự nghiệp sẽ không thể thành công. Người, vật, tự nhiên đã giúp đỡ chúng ta một cách trực tiếp hoặc gián tiếp và khi đó thì chúng ta thật sự nên biết ơn và báo đáp lòng tốt của họ bằng sự tri ân chân thành.
“Một xã hội thịnh vượng, phát triển là một xã hội biết tri ân”.
I. Tri ân là gì?
1. Tri ân là gì?
Tri là tưởng nhớ, ghi công còn ân là ơn huệ, ơn nghĩa. Tri ân là đền ơn đáp nghĩa, bày tỏ sự tưởng nhớ và báo đáp lại hoặc trả công xứng đáng cho những sự giúp đỡ của người khác trong quá khứ. Trả ơn bằng ơn có nghĩa là uống nước nhớ nguồn, là người có lòng nhân hậu, chính trực.
Cha mẹ, vợ chồng, anh em, bạn bè… có mối quan hệ mật thiết và hình thành nên một cộng đồng xã hội cùng có lợi ích với nhau, không ai có thể tồn tại cô lập với xã hội. Tục ngữ có câu: “Ở nhà dựa vào bố mẹ, ra ngoài dựa vào bạn bè”.
Đối diện và tiếp xúc với mọi người ở mọi tầng lớp xã hội, học giả, nông dân, công nghiệp và thương mại… đều là những người đã trau dồi, hỗ trợ chúng ta và hỗ trợ lẫn nhau. Từ thức ăn, quần áo, nhà ở và phương tiện đi lại cần thiết cho đời sống, đến giáo dục văn hóa cho đời sống tinh thần, kể cả đạo đức và kiến thức mà chúng ta có được đều xuất phát từ xã hội, chúng là những ân huệ của mỗi người.
Đền đáp ân nghĩa, bày tỏ lòng biết ơn là nguyên tắc cơ bản của cuộc sống và là yếu tố thúc đẩy sự hòa hợp xã hội. Con người không cần quá tốt nhưng phải tử tế, có thể không có nhiều thành tựu nhưng không thể vô ơn. Trong cuộc đời, mỗi người phải luôn ghi nhớ chữ lương tâm, tức là là lương tâm của chính mình, là lòng biết ơn, biết báo đáp lòng nhân ái và sự giúp đỡ kịp thời.
Trên đời này, được người khác giúp đỡ là điều tốt đẹp nhất và là điều hạnh phúc nhất, khi được người khác giúp đỡ là bạn đã có phúc, và dù ân huệ đó lớn hay nhỏ, dù bận rộn đến mấy cũng đừng quên sự giúp đỡ mà người khác đã dành cho mình.
Sở dĩ người ta gặp khó khăn là vì “không hài lòng”. Ví dụ, khi bạn tìm việc, điều chúng ta thường nghĩ đến là những hạn chế của công việc, lo lắng về thời gian làm việc dài, sếp không quan tâm, phàn nàn về sự bất hòa giữa các đồng nghiệp… Khi những suy nghĩ tiêu cực này còn trong đầu thì rắc rối sẽ nảy sinh. Ngược lại, nếu có thể suy nghĩ với sự biết ơn: “Công việc này quả thực rất khó tìm, khó có được và thật may mắn khi mình có được cơ hội làm việc này”, bạn sẽ tự nhiên có cảm giác trân trọng.
2. Xã hội thịnh vượng khi người người biết tri ân!
Chỉ cần mỗi người luôn có tấm lòng biết ơn đối với những người đã đối xử tốt với mình, bớt phê phán và khen ngợi người khác nhiều hơn, bạn sẽ thấy niềm vui khi được giúp đỡ và động viên người khác thì lương tâm mới trở nên cởi mở và điềm tĩnh, bao dung và bác ái, kiên trì và nhẫn nại mới có thể vượt qua khó khăn, thất bại.
Nếu nhận được một giọt nước lòng tốt của người khác thì nên đáp lại bằng một dòng suối. Con cừu có lòng tốt quỳ xuống cho con bú, quạ có lòng tốt cho con ăn lại, lá rơi xuống đất để tạ ơn đất đã ban dưỡng, chim sáo ăn về báo ơn mẹ đã nuôi dưỡng… Thiên nhiên không chỉ đảm bảo những điều kiện vật chất cho con người sinh tồn mà còn nuôi dưỡng tinh thần bằng những ngọn núi hùng vĩ, dòng sông phẳng lặng tươi đẹp. Tổ quốc và xã hội cho chúng ta mảnh đất đầy nắng và bình yên để phát triển lành mạnh. Quê hương là nền tảng văn hóa, cha mẹ nhân từ đã sinh ra và nuôi dưỡng chăm sóc…
II. Học cách thể hiện sự tri ân
Giáo dục mọi người về lòng biết ơn là nội hàm quan trọng của tinh thần nhân văn nhằm nâng cao việc tu dưỡng đạo đức, từng bước hình thành nhân cách tốt và lành mạnh. Lòng biết ơn là một triết lý sống và biết báo đáp ân tình sẽ giúp bạn trở nên rất giàu có, không nhất thiết phải giàu về của cải mà còn giàu về danh tiếng và trí tuệ cảm xúc.
1. Thể hiện ý thức tri ân
Ý thức biết ơn là điều kiện tiên quyết để học cách biết ơn và biết cách báo đáp, nếu không có ý thức thì làm gì có chuyện biết ơn và báo đáp. “Ơn” phong phú và nhiều màu sắc bao gồm ân thiên nhiên, ân quê hương, ân cha mẹ, ân thầy cô, ân bạn bè cùng lớp, ân đồng nghiệp, ân kẻ thù, ân đời người…
a. Ân thiên nhiên
Chính Đất Mẹ đã sinh ra con người và tạo điều kiện nuôi dưỡng chúng ta thành một con người; mưa, sương gió, bão tố và nắng đã nuôi dưỡng chúng ta trưởng thành.
b. Ân đất nước, quê hương
Quê hương không chỉ là lãnh thổ mà còn là nền văn hóa và hàng ngàn đứa con, tạo ra một môi trường ổn định và cho chúng ta cảm giác danh dự dân tộc. Napoléon đã nói: Đạo đức cao nhất của con người là gì? Đó là lòng yêu nước.
c. Ân cha mẹ
Cha mẹ không chỉ cho chúng ta sự sống mà còn nuôi dạy nên người. Hiếu kính cha mẹ là nền tảng đạo đức và là nền tảng của việc làm người. Khổng Tử nói: “Hiếu là nền tảng của con người.” Hiếu là “đức đầu tiên trong mọi đức tính và là việc tốt đầu tiên trong mọi việc tốt”. “Trăm hành vi có đức đứng đầu, trong mọi việc hiếu là đứng đầu.” Trong lịch sử lâu dài năm ngàn năm, đức hạnh và hiếu thảo sẽ luôn là tiêu chuẩn hàng đầu để đo lường bản chất con người. Bill Gates từng nói: “Điều tôi mong chờ nhất trong đời là được hiếu kính cha mẹ”.
Hiếu là nguyên tắc đầu tiên trong 5 nguyên tắc đạo đức của cuộc sống, là điều kiện tiên quyết cho hàng trăm hành động và suy nghĩ. Hiếu có nghĩa là không để người già bị lạnh, đói, mệt, nghĩa là làm cho người già cảm thấy thoải mái, vui vẻ và yêu đời.
d. Ân sư
Thầy cô không chỉ truyền dạy cho chúng ta kiến thức mà còn dạy chúng ta cách ứng xử. Một người dù có đóng góp lớn đến đâu cũng không thể làm được nếu không có sự đào tạo và giáo dục của một người thầy. Tục ngữ có câu: Cúp vàng, cúp bạc không bằng cúp của thầy, huy chương vàng, huy chương bạc không bằng lời khen của thầy.
e. Ân bạn bè, đồng nghiệp
Bởi vì họ không chỉ đồng hành cùng chúng ta qua bao mùa xuân, hạ, thu, đông trong hành trình công việc mà còn động viên, hỗ trợ, an ủi nhau trong cuộc sống, học tập và có được niềm vui từ giao tiếp.
f. Ân đối thủ
Bởi vì đối thủ mang lại áp lực, cho chúng ta biết về bản thân và khiến bản thân tiếp tục tiến bộ hơn nữa. Thế giới đầy rẫy sự cạnh tranh, cạnh tranh ở mọi nơi và mọi lúc và khi có cạnh tranh thì sẽ có đối thủ. Chỉ có đối thủ thì chúng ta mới có ý tưởng đánh bại họ và trở nên mạnh mẽ hơn sau những thất bại và trở thành kẻ mạnh nhất, từ đó sẽ khiến cuộc sống càng ý nghĩa.
2. Học cách tri ân
Để biết ơn cha mẹ, phận làm con phải hiếu kính cha mẹ, nghe lời cha mẹ, không để cha mẹ lo lắng quá nhiều cho sự trưởng thành của mình; để biết ơn quê hương, bạn hãy phục vụ quê hương, góp phần xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Hãy biết ơn thiên nhiên, đừng ngắt bỏ hoa, chăm sóc từng cây, hoa, vạn vật, tử tế với động vật và thực vật, bảo vệ môi trường và học cách sống hòa hợp với thiên nhiên. Biết ơn xã hội và học cách hòa hợp với những người có tính cách khác nhau, hòa hợp với những người thuộc các tầng lớp xã hội khác nhau, hòa hợp với những người có nền văn hóa khác nhau và đạt được những mối quan hệ hài hòa giữa các cá nhân.
Hãy biết ơn những người đã làm tổn thương bạn vì nhờ họ đã rèn luyện ý chí cho mình, hãy biết ơn những người đã lừa dối bạn vì họ đã giúp nâng cao trí tuệ của mình, hãy biết ơn những người đã vu khống bạn vì họ đã mài giũa tính cách mạnh mẽ hơn, hãy biết ơn những người đã làm bạn tổn thương vì họ đã truyền cảm hứng cho tinh thần chiến đấu không biết mệt mỏi, hãy biết ơn những người đã bỏ rơi bạn vì họ dạy bạn tính tự lập, hãy biết ơn những người làm bạn ngã vì nhờ họ đã làm cho đôi chân khỏe mạnh, hãy biết ơn những người đã mắng mỏ bạn vì họ đang nhắc nhở những thiếu sót.
Tri ân đồng bào vì họ là anh, chị, cha và đồng hương và vì họ đã cho ta sức mạnh để tự thân vượt qua khó khăn trong cuộc sống.
a. Trân trọng cuộc sống hơn
Trân quý mạng sống của chính mình là biểu hiện lòng biết ơn đối với thiên nhiên, cha mẹ, quê hương, xã hội. Mỗi người chỉ sống trên đời này một lần, nhờ ơn cha mẹ đã vất vả nuôi nấng chúng ta, mong chúng ta lớn lên và có cuộc sống an toàn; tổ quốc và xã hội cho chúng ta mảnh đất hòa bình để chúng ta lớn lên khỏe mạnh. Trân trọng cuộc sống có nghĩa là trân trọng cơ thể, nuôi dưỡng tinh thần và tránh xa những cám dỗ, bao gồm vi phạm giao thông, lạm dụng ma túy, AIDS và mọi hình thức tội phạm khác.
b. Chịu trách nhiệm nhiều hơn
Giáo dục trân trọng cuộc sống không phải là giáo dục coi nhẹ sự việc: “Ai cũng có số phận, cái chết có thể nặng hơn núi Thái Sơn hoặc nhẹ hơn một chiếc lông hồng”. “Kể cả phải hy sinh mạng sống vì lẽ phải” là một chân lý mà người xưa đã hiểu và truyền dạy qua bao đời.
c. Sống hòa thuận hơn
Bảo vệ thiên nhiên, học cách sống hòa hợp với các sinh vật trong tự nhiên; tri ân các bạn cùng lớp bằng cách học cách hòa hợp với các bạn cùng lớp dù có những tính cách khác nhau, sở thích khác nhau.
d. Hãy hành động tích cực hơn
Hãy bắt đầu từ chính bạn, từ xung quanh bạn và ngay từ bây giờ: Quan tâm đến bố mẹ và các thành viên trong gia đình nhiều hơn bằng những việc nhỏ nhặt trong cuộc sống. Ở trường, hãy chăm chỉ bằng tấm lòng chân thành nhất, có thành tích xuất sắc, đạt điểm xuất sắc và có một tương lai tươi sáng là phần thưởng tốt đẹp nhất dành cho thầy cô.
Đối với thiên nhiên thì hãy chăm sóc từng loại cây, hoa, đối xử tử tế với động vật và thực vật, bảo vệ môi trường. Lòng yêu nước cũng bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt xung quanh mình như yêu bạn cùng lớp, yêu cha mẹ, yêu quê hương… Nếu sự tri ân được thực hiện và nỗ lực trong cuộc sống thì việc học tập, sự nghiệp của mọi người sẽ tiếp tục tiến bộ và dẫn đến thành công. Nếu toàn xã hội biết tri ân thì sẽ là một xã hội văn minh và ngày càng phát triển bền vững, thịnh vượng!
