Từ xa xưa, con người đã có những lời cầu chúc tốt đẹp về hòa bình, niềm vui, tuổi thọ và sức khỏe, nhưng những lời chúc này chắc chắn sẽ không thể thực hiện được nếu chỉ nghĩ về chúng, nên người ta nghĩ rằng họ cũng có thể dựa vào việc thờ cúng thần linh! Trong nhân gian, người ta thường tôn thờ ba vị đó bằng cách đặt tượng Phúc – Lộc – Thọ. Bài viết này sẽ cung cấp cho các bạn thông tin họ là ai, nguồn gốc như nào, thờ cúng ra sao? Hãy cùng bắt đầu ngay nhé.
I. Phúc – Lộc – Thọ là ai?
Phúc – Lộc – Thọ là 3 ngôi sao trên trời, thường gắn liền với hình ảnh 3 ông già để gần gũi với con người hơn. Người ta tin rằng ở đâu hạnh phúc, thịnh vượng và trường thọ tỏa sáng thì nơi đó sẽ có bầu không khí cát tường. Hình ảnh của ba vị thần Phúc Lộc Thọ được lưu truyền rộng rãi, trong đó nổi tiếng nhất là tranh Tết. Ông Phúc là ông già bế đứa trẻ trên tay tượng trưng cho sự may mắn khi có con đàn cháu đống và mọi việc sẽ diễn ra tốt đẹp. Ông Lộc là người mặc trang phục cung đình sang trọng và cầm trên tay một gậy Như Ý tượng trưng cho việc thăng chức, giàu có và phú quý. Ông Thọ là ông già cầm trên tay quả đào trường thọ, nở nụ cười hạnh phúc, bình yên, tượng trưng cho sức khỏe và sự trường thọ. Trong ba ông thì ông Phúc vốn là Thần Tài, nhưng vì ba ông thường là một bộ ba nên ông Lộc và ông Thọ được tôn thờ chung là Thần Tài.
1. Ông Phúc là ai?
Ông Phúc thực chất là sao Thái Tuế, tức là sao Mộc. Ông thường cầm chữ “福” (Phúc) trên tay hoặc bế một đứa trẻ nên tương đối dễ nhận biết. Dù ở thời điểm nào thì “phúc” là điều mà con người rất coi trọng, nếu được nhận xét là có phúc thì dường như việc gì bạn làm cũng là điều tốt. Có một truyền thuyết khác kể rằng vào thời nhà Đường có những người lùn ở Đạo Châu, Đường Đức Tông thấy thú vị nên đã ra lệnh cống nạp một số nô lệ vào cung mỗi năm để ông ta xem và giải trí. Dương Thành, thống đốc Đạo Châu, cho rằng điều này là vô nhân đạo nên đã yêu cầu nhà vua bãi bỏ lệnh cống nạp. Người dân Đạo Châu biết ơn lòng tốt của Dương Thành và tin rằng ông là một ngôi sao may mắn giáng trần nên họ tôn thờ ông từ thế hệ này sang thế hệ khác và hòa nhập nó vào tín ngưỡng Đạo giáo, trở thành hiện thân cụ thể của phước lành.
2. Lộc là ai ?
Ông Lộc nắm giữ tài lộc, nói theo cách thông dụng nhất, đó là thứ mà ngày nay người ta gọi là thăng chức và phú quý. Thời xưa, khoa thi cử là để tuyển chọn nhân tài phụng sự triều đình, người bình thường muốn thay đổi vận mệnh chỉ có thể thông qua thi cử để trở thành quan chức, làm quan nghĩa là có lương hậu hĩnh, nên quan và tài lộc không thể tách rời. Ngày nay, Lộc còn được mệnh danh là Thần khảo thí, rất nhiều học sinh và phụ huynh sắp thi đại học sẽ cầu nguyện cho con mình thi cử đỗ đạt.
3. Ông Thọ là ai?
Ông Thọ là một ngôi sao trên bầu trời, có thể được nhìn thấy ở phía nam vào mùa hè, còn được gọi là Canopus Nam Cực (Nam Cực Tiên Ông). Trong các bức chân dung truyền thống, ông Thọ là một ông già có bộ râu trắng, đặc điểm nổi bật nhất là vầng trán rộng tượng trưng cho sự sống lâu, chống gậy và cầm một quả đào trường thọ, ông đặc biệt tốt bụng và dễ gần. Từ xưa đến nay, con người rất quan tâm với chuyện trường sinh bất tử, vì tuổi thọ cũng chỉ có mấy chục năm, vẫn là quá ít. Thủy Hoàng và Vũ Đế của nhà Hán đều trải qua gian khổ cần thuốc trường sinh nhưng không ai thành công, điều này cho thấy trường sinh bất tử rất khó! Nhưng điều này không loại bỏ được sự theo đuổi của mọi người, vì vậy thần trường thọ cực kỳ được ưa chuộng, bất kể là người có chức có quyền hay người bình thường.
Ý nghĩa tượng Phúc Lộc Thọ
1. Ý nghĩa của Phúc
Phúc còn được hiểu là may mắn nhưng ngày nay nó thường được hiểu là “hạnh phúc.” Từ xưa tới nay, con người đều có một ước nguyện rằng những điều tốt lành sẽ đến với họ và gia đình. Vì vậy, từ “phúc” thể hiện sự khát khao bền bỉ của con người đối với cuộc sống hạnh phúc và mong muốn về một tương lai tươi sáng và thịnh vượng hơn.
Trung Quốc có quan niệm về ngũ phúc, đại diện cho năm điều phúc trong cuộc sống con người. Cụ thể, ngũ phúc bao gồm:
- “Trường thọ”: Biểu thị mong muốn có một cuộc sống dài lâu và khả năng sống thọ hơn.
- “Phú quý vinh hoa”: Liên quan đến sự giàu có và vị trí xã hội cao cả.
- “Khang ninh”: Đại diện cho sức khỏe tốt và tâm hồn an yên.
- “Thiện đức”: Được sử dụng để mô tả những người có lòng nhân ái, sự hào phóng, và ôn hòa trong đạo đức.
- “Khảo chung”: Thể hiện sự mong muốn có một cái chết êm đẹp và không đau khổ, mà không có bệnh tật và không để lại hối tiếc trên cõi đời.
2. Ý nghĩa của Lộc
Chữ “Lộc” thường được liên kết với ý nghĩa của tài lộc, bổng lộc, và thăng tiến trong cuộc sống. Khi tài lộc đến, nó mang theo với mình cơ hội và khả năng thăng tiến. Người ta thường nói về việc tạo điều kiện thuận lợi để tài lộc tự nhiên tìm đến. Điều này có thể là kết quả của sự cần cù, sự quyết tâm, và nỗ lực không ngừng nghỉ trong công việc và cuộc sống. Lúc này, sự bổng lộc xuất hiện, đưa đến cơ hội và thăng tiến, cho phép con người vượt qua rào cản và đạt được mục tiêu của họ.
Tài lộc có thể giống như những chồi non nảy mầm vào mùa xuân. Khi mùa xuân đến, cây cối bắt đầu phát triển và nảy nở, biểu thị sự kết quả của sự cố gắng, sức sống mạnh mẽ và khả năng chịu đựng. Tương tự, tài lộc có thể được xem như là kết quả của những nỗ lực và khả năng đối mặt với khó khăn và thách thức. Tương tự như chồi non, điều này nhấn mạnh rằng chúng ta cần làm việc chăm chỉ và đối diện với khó khăn để đạt được những thành tựu đáng tự hào.
3. Ý nghĩa của Thọ
Chữ “Thọ” có một vị trí vô cùng quan trọng trong văn hóa và tín ngưỡng của người Việt Nam. Chữ “Thọ” biểu hiện cho ý nghĩa của sự trường tồn, sự sống lâu, và một cuộc sống đầy đủ, hạnh phúc. Trong văn hóa truyền thống, việc treo tranh chữ “Thọ” tại nhà cửa, đặc biệt là vào dịp Tết Nguyên Đán, được coi là một nghi thức tôn vinh và kỷ niệm sự sống và thọ lành. Nó thể hiện lòng tri ân đối với các thế hệ đi trược, hy vọng vào một cuộc sống an lành và dài lâu cho gia đình.
Từ “Thọ” còn kết hợp với hai chữ “Lộc” và “Phúc” để tạo thành tam hợp “Phúc Lộc Thọ,” thể hiện sự mong muốn về sự thịnh vượng, may mắn và phát đạt. Tranh chữ “Thọ” không chỉ đơn giản là một bức tranh trang trí, mà còn là biểu tượng của tinh thần lạc quan và hy vọng trong cuộc sống, đồng thời thể hiện lòng kính trọng với giá trị của sự sống và sự thọ lành.
Cách đặt tượng Phúc Lộc Thọ
1. Thứ tự đặt tượng
Nhiều người sẽ thỉnh tượng bộ tượng tam đa về nhà để cúng, và thứ tự đặt tượng Phúc Lộc Thọ cũng rất đặc biệt nên bạn không được phạm sai lầm. Thứ tự đặt đúng là Lộc đặt ở giữa, Phúc ở bên trái, Thọ ở bên phải. Có thể đổi chỗ Phúc và Thọ nhưng Lộc luôn luôn đứng giữa.
2. Những lưu ý khi đặt tượng
- Trước hết, các tượng Phúc Lộc Thọ không được quay mặt vào cổng, (trừ các tượng gác cổng và các vị thần canh giữ nhà sẽ được đặt ở cổng, về cơ bản các tượng khác đều cấm kỵ đặt quay mặt về phía cổng).
- Điểm quan trọng nhất là chiều cao. Nó phải ở trên tầm mắt. Nói cách khác, không được đặt thấp hơn ngực, khi cúng phải nhìn lên trên chứ không được nhìn xuống. Nơi tốt nhất để đặt tượng là trong phòng khách.
